Mendeley  

Zotero  

Rezaee A A. The Priority of Judicial Knowledge over Confession in Criminal Proof from the Perspective of Comparative Jurisprudence With a Focus on Afghan Law. SRQJL 2025; 3 (8) :63-75
URL: http://srqjl.knu.edu.af/article-1-103-fa.html

در نظام‌های فقهی و حقوقی، برای اثبات جرم، باید از ادله معتبر و قطعی مانند اقرار متهم و علم قاضی بهره گرفت. در مواردی، این دو دلیل ممکن است با یکدیگر تعارض پیدا کنند و این پرسش اساسی مطرح می‌شود که در صورت تعارض، کدام‌یک بر دیگری مقدم است. این پژوهش با رویکرد تحلیلی-تطبیقی، به بررسی تقدم علم قاضی بر اقرار از منظر فقه امامیه، فقه اهل‌سنت و نظام حقوقی افغانستان می‌پردازد. یافته‌ها نشان می‌دهد که در فقه امامیه، علم قاضی (درصورتی‌که بر پایه مستندات معتبر و موجب یقین باشد) بر اقرار مقدم است، حتی اگر متهم صراحتاً به ارتکاب جرم اعتراف کرده باشد. در فقه اهل‌سنت نیز باوجود تفاوت‌هایی میان مذاهب، در مواردی که علم قاضی مانع اجرای حد یا منجر به دفع ظلم شود، تقدم آن بر اقرار پذیرفته شده است. در نظام حقوقی افغانستان نیز علم قاضی می‌تواند در برخی موارد اقرار متهم را رد نماید. این پژوهش بر ضرورت بازنگری در برخی رویه‌های قضایی و تقویت نقش علم قاضی به‌مثابه ابزاری در کشف حقیقت تأکید دارد.